พ.ร.บ.ธุรกรรมฯ เดอะซีรีส์ ตอนที่ 3

พระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 (ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม) แค่หมวด 1 ก็ครอบคลุมครบวงจรเอกสารอิเล็กทรอนิกส์

ทบทวนโครงสร้างกฎหมาย อะไรทำให้ครบวงจร

พ.ร.บ.ธุรกรรมฯ ประกอบด้วย 7 หมวด คือ

• หมวด 1 ธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ รองรับการทำธุรกรรมในรูปแบบข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ในเรื่องต่าง ๆ
• หมวด 2 ลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ รองรับลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่เชื่อถือได้
• หมวด 3 ธุรกิจบริการเกี่ยวกับธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ รองรับการกำกับดูแลธุรกิจบริการที่เกี่ยวข้องกับการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ที่สำคัญและมีผลกระทบวงกว้าง
• หมวด 3/1 ระบบการพิสูจน์และยืนยันตัวตนทางดิจิทัล รองรับให้บุคคลสามารถพิสูจน์และยืนยันตัวตนผ่านระบบการพิสูจน์และยืนยันตัวตนทางดิจิทัลได้ โดยมีกลไกการควบคุมดูแลผู้ประกอบธุรกิจบริการที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ระบบดังกล่าวมีความน่าเชื่อถือและมั่นคงปลอดภัย
• หมวด 4 ธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ภาครัฐ รองรับการให้บริการภาครัฐด้วยวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์
• หมวด 5 คณะกรรมการธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (คธอ.) รองรับการมีคณะกรรมการเพื่อส่งเสริมและพัฒนาการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ของประเทศ
• หมวด 6 บทกำหนดโทษ กำหนดไว้สำหรับหมวดที่ 3 และหมวดที่ 3/1 ในส่วนธุรกิจบริการเกี่ยวกับธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ และระบบการพิสูจน์และยืนยันตัวตนทางดิจิทัลเท่านั้น

เจาะหมวด 1 รองรับวงจรเอกสารอิเล็กทรอนิกส์

ภายใต้หมวด 1 ตั้งแต่มาตรา 7 ถึงมาตรา 25 ได้รองรับการทำธุรกรรมในรูปแบบข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ในเรื่องต่าง ๆ โดยมีไฮไลต์ที่สำคัญคือ

• มาตรา 7 ห้ามมิให้ปฏิเสธความมีผลผูกพันและการบังคับใช้ทางกฎหมายของข้อความใด เพียงเพราะเหตุที่ข้อความนั้นอยู่ในรูปของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์

นั่นหมายถึง มาตรานี้ รองรองรับสถานะทางกฎหมายของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ให้ไช้ได้แบบกระดาษ

มาตรา 8-12 ครบวงจรสำคัญ

• e-Document มาตรา 8 รองรับในเรื่อง ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ที่สามารถเข้าถึงและนำกลับมาใช้ได้โดยความหมายไม่เปลี่ยนแปลง
• e-Signature มาตรา 9 รองรับในเรื่อง ลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์แบบทั่วไป ซึ่งมีการแก้ไขเพิ่มเติมโดย พ.ร.บ.ธุรกรรมฯ ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2562 สำหรับวิธีการในการลงลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ จากเดิมที่ใช้วิธีการที่เชื่อถือได้ในการลงลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ ให้สามารถใช้วิธีการอื่นใดหรือพยานหลักฐานอื่นประกอบ ในการระบุตัวเจ้าของลายมือชื่อและการแสดงเจตนาของเจ้าของลายมือชื่อ
• e-Original มาตรา 10 รองรับในเรื่อง เอกสารต้นฉบับ ซึ่งใช้วิธีการที่เชื่อถือได้ในการรักษาความถูกต้องของข้อความตั้งแต่ข้อความเสร็จสมบูรณ์และสามารถแสดงข้อความนั้นภายหลังได้ โดยความถูกต้องให้พิจารณาถึงความครบถ้วนและไม่มีการเปลี่ยนแปลงใดของข้อความ เว้นแต่การรับรองหรือบันทึกเพิ่มเติม หรือการเปลี่ยนแปลงใด ๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได้ตามปกติในการติดต่อสื่อสาร การเก็บรักษา หรือการแสดงข้อความซึ่งไม่มีผลต่อความถูกต้องของข้อความนั้น
• นอกจากนี้ ยังรองรับการเปลี่ยนสื่อ ในมาตรา 10 วรรค 4 และมาตรา 12/1
  • เปลี่ยนจาก ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ เป็น กระดาษ ภายใต้ ประกาศ คธอ. เรื่อง การรับรองสิ่งพิมพ์ออก และ หน่วยงานรับรองสิ่งพิมพ์ออก
  • เปลี่ยนจาก กระดาษ เป็น ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ภายใต้ ประกาศ คธอ. เรื่อง หลักเกณฑ์ และวิธีการในการจัดทําหรือแปลงเอกสารและข้อความให้อยู่ในรูปของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ 
• e-Archive มาตรา 12 รองรับ การเก็บรักษาข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
• e-Evidence มาตรา 11 รองรับ การนำข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ไปเป็นพยานหลักฐาน ในกระบวนการพิจารณาตามกฎหมายทั้งในคดีแพ่ง คดีอาญา หรือคดีอื่นใด

มาตรา 13-24 รองรับวงจรเอกสารอิเล็กทรอนิกส์อื่น ๆ

มาตรา 13-14 รองรับ ในด้าน การแสดงเจตนา

• มาตรา 13 รองรับ คำเสนอ /คำสนองในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ โดยคำเสนอหรือคำสนองในการทำสัญญาอาจทำเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้ และห้ามมิให้ปฏิเสธการมีผลทางกฎหมายของสัญญาเพียงเพราะเหตุที่สัญญานั้นได้ทำคำเสนอหรือคำสนองเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
• มาตรา 14 รองรับ การแสดงเจตนา /บอกกล่าวในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ โดยในระหว่างผู้ส่งข้อมูลและผู้รับข้อมูล การแสดงเจตนาหรือคำบอกกล่าวอาจทำเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ก็ได้

มาตรา 15-24 รองรับ ในด้าน การรับส่ง

• มาตรา 15 - มาตรา 21 รองรับ การส่ง – รับ ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
• มาตรา 22 รองรับ การส่งข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ โดยให้ถือว่าได้มีการส่งเมื่อข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์นั้น เมื่อได้เข้าสู่ระบบข้อมูลที่อยู่นอกเหนือการควบคุมของผู้ส่งข้อมูล
• มาตรา 23 รองรับ การรับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ โดยให้ถือว่ามีผลนับแต่เวลาที่ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์นั้นได้เข้าสู่ระบบข้อมูลของผู้รับข้อมูล
• มาตรา 24 รองรับ สถานที่ส่ง - รับ ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ เช่น ให้ถือว่าได้ส่ง ณ ที่ทำการงานของผู้ส่งข้อมูล หรือได้รับ ณ ที่ทำการงานของผู้รับข้อมูล หรือในกรณีที่ไม่ปรากฏที่ทำการงานของผู้ส่งข้อมูลหรือผู้รับข้อมูล ให้ถือเอาถิ่นที่อยู่ปกติเป็นสถานที่ที่ส่งหรือได้รับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์

มาตรา 25 วิธีการแบบปลอดภัย

มาตรา 25 รองรับ วิธีการแบบปลอดภัย  เพื่อให้ได้ประโยชน์จากข้อสันนิษฐานทางกฎหมายว่าได้ใช้วิธีการที่เชื่อถือได้ ที่เป็นส่วนหนึ่งของการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ เช่น ลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ ในมาตรา 9 โดยได้มีการออกพระราชกฤษฎีกาวิธีการแบบปลอดภัยในการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์
ภายใต้ พ.ร.ฎ.นี้ ได้มีประกาศ 3 ฉบับออกมา คือ

• ประกาศ คธอ. เรื่อง ประเภทของธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ และหลักเกณฑ์การประเมินระดับผลกระทบของธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ตามวิธีการแบบปลอดภัย เพื่อวิเคราะห์ว่าเสี่ยง ระดับสูง กลาง หรือต่ำ
• ประกาศ คธอ. เรื่อง มาตรฐานการรักษาความมั่นคงปลอดภัยของระบบสารสนเทศตามวิธีการแบบปลอดภัย กำหนดมาตรฐาน 3 ระดับ ตามระดับความเสี่ยง คือ เคร่งครัด กลาง และพื้นฐาน
• ประกาศ คธอ. เรื่อง รายชื่อหน่วยงานหรือองค์กร หรือส่วนงานของหน่วยงานหรือองค์กรที่ถือเป็นโครงสร้างพื้นฐานสำคัญของประเทศซึ่งต้องกระทำตามวิธีการแบบปลอดภัยในระดับเคร่งครัด

ดาวน์โหลด พระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 (ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม)

อ่านต่อ พ.ร.บ.ธุรกรรมฯ เดอะซีรีส์ ตอนที่ 1 
อ่านต่อ พ.ร.บ.ธุรกรรมฯ เดอะซีรีส์ ตอนที่ 2
อ่านต่อ พ.ร.บ.ธุรกรรมฯ เดอะซีรีส์ ตอนที่ 3
อ่านต่อ พ.ร.บ.ธุรกรรมฯ เดอะซีรีส์ ตอนที่ 4

หมายเหตุ คำอธิบายพระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 (ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม) ตามบทความนี้ จัดทำขึ้น เพื่อประโยชน์ของประชาชน หน่วยงาน และองค์กรต่าง ๆ ในการเข้าใจสาระสำคัญของกฎหมายเท่านั้น การจะปฏิบัติตามกฎหมายให้เป็นไปอย่างถูกต้อง ต้องศึกษาทำความเข้าใจ ตรวจสอบ และยึดถือตัวบทกฎหมายเป็นสำคัญ