ETDA เปิดปรากฏการณ์ “มูเก็ตติ้ง” ความเชื่อผสานดิจิทัล สร้างพลังซอฟต์พาวเวอร์ไทย

การบูชาวัตถุมงคล เสริมดวงด้วยเครื่องรางของขลัง ดูดวง ไหว้พระ หรือการใช้ข้าวของที่มีความหมายมงคล เช่น สีหรือเลขนำโชค สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตคนไทยมาตั้งแต่ยุคโบราณ และยังคงได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่องไม่ว่าจะอยู่ Gen ไหนก็ตาม เชื่อว่าคนไทยทุกคนต่างก็ต้องเคยมีประสบการณ์กับการ "มู" อย่างใดอย่างหนึ่งแน่นอน สะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อและศรัทธาในสิ่งเหนือธรรมชาติที่ยังคงฝังรากลึกในสังคมไทยมาอย่างยาวนาน แม้วันนี้เราจะก้าวเข้าสู่ยุคดิจิทัล แต่ความสนใจในเรื่อง "มูเตลู" ก็ยังไม่ลดลง ตรงกันข้าม กลับทำให้คอนเทนต์มูเตลู แพร่กระจายรวดเร็วมากขึ้น จะเห็นได้จากการแชร์พิกัดวัดดัง เครื่องรางของขลัง หรือเคล็ดลับเสริมดวงต่าง ๆ ที่เป็นไวรัลได้ในเวลาอันสั้น

จากการสำรวจของสถาบันวิจัยฮาคูโฮโด อาเซียน (ประเทศไทย) ที่ศึกษาพฤติกรรมการมูของคนไทยในปี 2024 พบว่า คนไทยกว่า 88% ยังคงเชื่อในเรื่องมูเตลู และ 65% ของคนที่เชื่อมักขอพรเพื่อตนเอง สะท้อนให้เห็นว่าความเชื่อเรื่องมูเตลูยังคงมีบทบาทสำคัญแม้ในยุคดิจิทัล…

เพื่อให้เข้าใจปรากฏการณ์นี้มากขึ้น ETDA หรือ สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ ไม่รอช้าชวนผู้เชี่ยวชาญด้านมูเตลูมาร่วมเจาะลึก ในรายการ #ETDALive ไลฟ์กำลังดี EP.4 "ล้วงลับ ‘มูเก็ตติ้ง’ พลังซอฟต์พาวเวอร์ไทย" อย่าง “คุณวรางคณา อัชชะกิจ” หรือ “หมอวั้ง” จากเพจหมอวั้ง และ “คุณอันธิกา ลิมปิอนันต์ชัย” หรือ “มาสเตอร์อลิส” ผู้เชี่ยวชาญด้านโหราศาสตร์จีน ผู้ร่วมก่อตั้ง U Destiny แพลตฟอร์ม AI astrology ให้บริการดูดวงแบบครบวงจร และ “ดร.บุญยิ่ง คงอาชาภัทร” ผู้เชี่ยวชาญด้านการตลาด หัวหน้าภาควิชาการตลาด วิทยาลัยการจัดการ มหาวิทยาลัยมหิดล มาร่วมเจาะลึกกระแสมูเตลูที่มาแรงตีคู่มากับโลกดิจิทัลจนกลายมาเป็นกลยุทธ์สุดปัง อย่าง “มูเก็ตติ้ง” และความเป็นไปได้ที่เมืองไทยจะปั้น “มูเตลู” ให้เป็น Soft Power ดึงดูดนักท่องเที่ยวทั่วโลก

จาก มูเตลู สู่ มูเก็ตติ้ง เทรนด์การตลาดที่เติบโตอย่างรวดเร็ว
ความเชื่อเรื่อง "มูเตลู" ไม่เคยหายไปจากสังคมไทย แม้ในยุคปัจจุบันที่เทคโนโลยีล้ำสมัย แต่มูเตลูกลับถูกนำมาผสมผสานกับการตลาดได้อย่างลงตัว จนเกิดเป็นเทรนด์ใหม่ที่เรียกว่า “มูเก็ตติ้ง หรือ Mu-keting” ซึ่งเป็นการรวมระหว่าง Mutelu และ Marketing การตลาดที่ใช้ความเชื่อเข้ามาสร้างความสนใจ กระตุ้นการตัดสินใจซื้อสินค้าและบริการได้อย่างมีประสิทธิภาพ กลายเป็นเทรนด์ที่มาแรงและได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในหลากหลายธุรกิจ ทั้งใน ธุรกิจมูแบบสายตรง หรือ มูแบบอ้อมๆ
ธุรกิจมูแบบสายตรง ก็เช่น การดูดวง ดูฮวงจุ้ย เช่าบูชาวัตถุมงคล เครื่องรางของขลัง สินค้าและบริการเสริมดวงรูปแบบต่างๆ ซึ่งมีทั้งแบบดั้งเดิมในรูปแบบออฟไลน์ และรูปแบบใหม่ผ่านแพลตฟอร์มดิจิทัล แอปพลิเคชัน เว็บไซต์ และสื่อออนไลน์ต่างๆ ซึ่งก็มีทั้งแบบได้พูดคุยกับหมอดูตัวเป็นๆ ผ่านช่องทางออนไลน์หรือการนำเทคโนโลยีอย่าง AI มาช่วยในการเก็บข้อมูล วิเคราะห์ ดูโหงวเฮ้ง และทำนายดวงชะตาในแบบภาพรวม อย่าง แพลตฟอร์ม U Destiny ที่ใช้เทคโนโลยีช่วยในการทำนายดวงแบบครบวงจร ส่วนธุรกิจมูแบบอ้อมๆ ก็จะนำสัญลักษณ์หรือสีมงคลมาผสมในตัวสินค้า เช่น การออกแบบบรรจุภัณฑ์ หรือใช้ของแถมที่มีความหมายเชิงมงคลเพื่อเสริมดวง ทำให้ผู้บริโภคมีแรงดึงดูดที่จะซื้อสินค้า
มูเก็ตติ้ง ร่างใหม่ของ มูเตลู ที่ Never Die
มูเก็ตติ้ง ไม่เพียงแค่เป็นเทรนด์มาแรงที่กระตุ้นยอดขายพุ่งในปัจจุบัน แต่ยังเป็น “โอกาสทอง” ที่แบรนด์ต่างๆ ต้องรีบคว้า โดยผู้เชี่ยวชาญด้านการตลาดยืนยันว่า มูเก็ตติ้ง เป็นกลยุทธ์ทางการตลาดที่ไม่ว่าจะยุคสมัยไหน ไม่ว่าเศรษฐกิจจะดีหรือแย่อย่างไร ก็ไม่มีวันตกเทรนด์! ที่สำคัญ ยังช่วยเสริมการขายเพื่อพาแบรนด์เติบโตได้อีกด้วย เพราะ….

• คนมีความต้องการแบบ Unlimited ไม่ว่ายากดีมีจนก็ไม่พ้นต้องมู! คนที่มีฐานะทางการเงินไม่ดี มักมูเพื่อหวังให้ร่ำรวยหรือมีชีวิตที่ดีขึ้น ในขณะที่คนที่มีฐานะดีอยู่แล้วก็มักมูเพื่อเสริมความมั่งคั่งและความสำเร็จให้ยิ่งเพิ่มพูนขึ้นไปอีก และหากสมหวังในเรื่องนั้นๆ แล้ว ก็อยากสมหวังในเรื่องอื่นๆ อีกตามมา ทั้งเรื่องสุขภาพ การงาน ความรัก
• ใครๆ ก็อยากล่วงรู้อนาคต เพราะอนาคตเป็นเรื่องไม่แน่นอน ยิ่งในยุคดิจิทัลที่โลกเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็วไม่มีใครคาดเดาได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้น จึงทำให้เกิดความวิตกกังวล ไม่มั่นใจ ไม่มั่นคง การดูดวงจึงกลายเป็นหนึ่งทางเลือก
• ไม่ว่าใครก็ต้องการที่พึ่งทางใจ หรือที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ เพราะหลายครั้งเทคโนโลยีไม่อาจตอบสนองความต้องการทางจิตใจได้ทั้งหมด มูเตลู ของมงคล หรือแม้แต่ภาพหน้าจอบนมือถือ จึงเป็นสิ่งที่หลายคนเลือกไว้ยึดเหนี่ยวใจ
• ยิ่งเทคโนโลยีพัฒนา มูเตลูก็ยิ่งเข้าถึงง่ายขึ้น ไม่ว่าจะผ่านแพลตฟอร์มดิจิทัล โซเชียลมีเดียหรือสื่อออนไลน์ต่างๆ ที่ทำให้คอนเทนต์สายมูส่งตรงถึงผู้คนได้อย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ AI ยังถูกนำมาใช้เพื่อเก็บข้อมูล สถิติ และความรู้เกี่ยวกับมูเตลู ช่วยป้องกันไม่ให้สูญหาย ที่สำคัญยังช่วยในการวิเคราะห์และทำนายดวงชะตาได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำด้วย

มูเก็ตติ้ง ไม่ใช่แค่กลยุทธ์การตลาดที่ฉาบฉวย แต่เป็นการสร้างคุณค่าทางอารมณ์ (Emotional Benefit) ให้กับผู้บริโภค เช่น ความหวัง ความมั่นใจ และความสบายใจ ซึ่งเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องการ

ใช้มูเก็ตติ้งอย่างไรให้แบรนด์ปังติดลมบน
แม้จะมีผลสำรวจออกมาว่าคนส่วนใหญ่เชื่อเรื่องมูเตลูถึง 88% แต่ก็ใช่ทุกคนที่อยากแสดงออก การจะตีตลาดสายมูให้ประสบความสำเร็จจึงต้องตอบโจทย์ทั้งสายมูตัวจริงและสายมูแบบไม่ตะโกน ผู้เชี่ยวชาญได้ให้เคล็ดลับ ดังนี้

• เสริมมูอย่างรู้จุด ตอบโจทย์ ตรงใจ ปรับกลยุทธ์มูเก็ตติ้งให้ตอบโจทย์ ตรงใจกลุ่มเป้าหมาย และไม่ขัดกับภาพลักษณ์ของสินค้า เช่น หากเป็นกลุ่มลูกค้าผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพก็นำเรื่องการมูเพื่อให้สุขภาพแข็งแรงมาช่วยส่งเสริมการขาย
• ใช้วิธีมูแบบไม่ตะโกน มูนะแต่ไม่แสดงออก เสริมในลักษณะของการเป็น Gimmick หรือเสริมเข้าไปโดยผนวกไปกับข้าวของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน อย่างสร้างสรรค์ มีศิลปะ และทำให้ผู้บริโภคไม่รู้สึกถูกยัดเยียด เช่น เสื้อผ้าสีมงคลประจำวัน เครื่องประดับเสริมดวง กระเป๋าเงินเรียกทรัพย์ เป็นต้น
• เน้นการสร้างพลังบวก ฮีลใจ มากกว่างมงาย แม้ทุกคนจะรู้อยู่แก่ใจว่าการมูเป็นเรื่องของศรัทธาและความเชื่อในสิ่งลี้ลับเหนือธรรมชาติ แต่แบรนด์ไม่ควรส่งเสริมให้ผู้บริโภคเกิดความงมงาย หรือมุ่งเน้นแต่สร้างยอดขายจนโฆษณาเกินจริง ควรนำเสนอในเชิงสร้างพลังบวก สร้างกำลังใจในการดำเนินชีวิต
• ดัน มูเก็ตติ้ง ให้ปังด้วยพลังโซเชียล ปัจจุบันช่องทางการขายหรือการทำคอนเทนต์ส่งเสริมการขายของธุรกิจส่วนใหญ่มักจะผ่านแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียต่างๆ รวมถึงการเข้าใจพฤติกรรมการใช้งานโซเชียลมีเดียของคน Gen ต่างๆ จะช่วยให้สื่อสารได้ตรงกลุ่มเป้าหมายและเพิ่มยอดขายได้จริง

ดันมูเตลู Soft power ไทย ดึงนักท่องเที่ยวสายมูจากทั่วโลก
นอกจาก มูเก็ตติ้ง จะเป็นกลยุทธ์สุดฮิตในภาคธุรกิจแล้ว สำหรับภาคการท่องเที่ยวก็มาแรงไม่แพ้กัน ในไทยอาจเรียกว่า “การท่องเที่ยวเชิงมูเตลู” แต่ในต่างประเทศจะใช้คำว่า การท่องเที่ยวเชิงศรัทธา (Faith-Based Tourism) ซึ่งครอบคลุมทั้งการท่องเที่ยวสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ การแสวงบุญ และการท่องเที่ยวเชิงจิตวิญญาณ (Spiritual Tourism) ซึ่งจากรายงานของ Future Markets Insight พบว่าการท่องเที่ยวเชิงศรัทธา จะสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจให้กับประเทศต่าง ๆ ทั่วโลกถึง 13,700 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ในปี 2565 หรือคิดเป็น 465,800 ล้านบาท และจะเพิ่มเป็น 40,920 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ในปี 2576 หรือ 1.4 ล้านล้านบาท ซึ่งเพิ่มขึ้นเกือบ 3 เท่าในอีก 10 ปี ข้างหน้า

จากกระแสความนิยมของการท่องเที่ยวลักษณะนี้ทำให้ปัจจุบันหลายภาคส่วนได้เล็งเห็นศักยภาพ และร่วมกันผลักดันมูเตลูให้เป็นอีกหนึ่ง Soft Power เพื่อสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจและดึงดูดนักท่องเที่ยว เข้าประเทศ ซึ่งในวงสนทนาต่างเห็นด้วยและมองว่า มูเตลูแฝงอยู่ในเรื่องการท่องเที่ยวอยู่แล้ว ทั้งวัด โบราณสถาน โบราณวัตถุ สถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ สิ่งเคารพบูชา ความเชื่อ พิธีกรรม วัตถุมงคล ฯลฯ และเมื่อบวกกับรากฐานทางวัฒนธรรมอันยาวนาน ได้ยิ่งผลักดันให้การท่องเที่ยวเชิงมูเตลูของไทยเป็น Soft Power ได้ไม่ยาก แต่สิ่งที่ต้องคิดต่อคือ จะนำต้นทุนทางวัฒนธรรมเหล่านี้ไปต่อยอดหรือเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าหรือบริการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องได้อย่างไร ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่า การเพิ่มมูลค่าและความน่าสนใจจะต้องผสาน Storytelling เอามาผนวกใช้ เช่น หากจะพานักท่องเที่ยวมาเที่ยววัดอรุณฯ นอกจากนำเสนอในมุมของประวัติความเป็นมาแล้ว ก็อาจดึงไฮไลต์เด็ดๆ มาเป็นจุดขาย ที่สำคัญหากได้รับการส่งเสริมและสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง ไทยก็อาจจะก้าวสู่การเป็นศูนย์กลางมูเตลูระดับโลกได้ไม่ยาก

ในยุคที่การมูเตลูกลายเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตดิจิทัล การเชื่อมโยงความเชื่อเข้ากับดิจิทัลทำให้เกิดประโยชน์ทั้งทางเศรษฐกิจและการตลาด แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องเผชิญกับความเสี่ยงจากมิจฉาชีพที่แฝงตัวในโลกออนไลน์ การสร้างความตระหนักรู้ให้กับผู้ใช้งานจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ทุกคนสามารถเสพคอนเทนต์เกี่ยวกับมูเตลูได้อย่างปลอดภัย ไม่ตกเป็นเหยื่อของการหลอกลวง และที่สำคัญ ผู้บริโภคเอง ก็ควรมีวิจารณญาณและตรวจสอบแหล่งข้อมูลทุกครั้ง รวมถึงเลือกทำธุรกรรม ทำกิจกรรมมูต่างๆ ผ่านช่องทางที่เชื่อถือได้ พร้อมกับหมั่นสังเกตและตั้งคำถามอยู่เสมอ โดยผู้เชี่ยวชาญ แนะทริคง่ายๆ ในการป้องกันการถูกมิจฉาชีพหลอก คือ 1) ต้องช่างสังเกตพฤติกรรม ลักษณะการพูดคุย การพิมพ์โต้ตอบว่าเหมือนหรือแตกต่างจากตัวจริงหรือไม่ 2) คิดก่อนคลิก Link ใดๆ และไม่ให้ข้อมูลส่วนตัวหรือโอนเงินให้ใครง่ายๆ 3) เช็กให้ชัวร์ก่อนจ่าย ทั้งชื่อคนที่เราโอนเงินไป ว่าตรงกับชื่อหมอดู หรือ เจ้าของสินค้าตัวจริงหรือเปล่า แต่หากระวังแล้วก็ไม่วายถูกหลอก อย่าคิดว่าดวงตก!! ร้องเรียนเลยที่ ศูนย์ช่วยเหลือและจัดการปัญหาออนไลน์ หรือสายด่วน 1212 ETDA ที่มีเจ้าหน้าที่รับเรื่องร้องเรียนปัญหาออนไลน์จากการใช้บริการแพลตฟอร์มดิจิทัล ที่คอยช่วยแนะนำและประสานส่งต่อ ให้คุณเข้าถึงความช่วยเหลือได้เร็วขึ้น

การมูเตลูไม่เพียงสร้างความหวังและความมั่นใจให้กับผู้คน แต่หากใช้อย่างถูกวิธี ก็สามารถสร้างมูลค่าและเสริมพลังให้กับธุรกิจหรืออุตสาหกรรมต่างๆ ได้เช่นกัน การสร้างความเข้าใจและรู้เท่าทันการหลอกลวงในโลกออนไลน์จึงเป็นกุญแจสำคัญ ที่ทำให้เราสามารถใช้ประโยชน์จากมูเตลูได้อย่างเต็มที่และปลอดภัย